17. Negen kleine reizigers in een heel groot land

Op mijn kaart die Mongolië én China besloeg, was onze 8-daagse trektocht vanuit Ulanbataar maar een paar vingers breed. De schaal was zelfs te klein om alle plaatsen terug te vinden die we tijdens de tocht aandeden. Bizar. Ik vertelde al dat het land 37 keer zo groot is als Nederland, maar op zo’n moment realiseer je je dat ook echt. Als je een week lang iedere dag uren in een busje door het land rijdt, krijg je het gevoel dat je op een gegeven moment wel eens ‘aan het eind’ moet zijn. Maar nee, verre van! Ongelofelijk. En het verveelt ook nog eens niet. 

Groepsindividu
Met opzet hadden we geen van allen een groepsreis geboekt, maar nu gingen we toch een week met negen man op stap. Verdeeld over twee busjes trokken we acht dagen samen op, gebruikten we alle maaltijden samen, zagen we dezelfde dingen, roken we dezelfde geuren en ondernamen we dezelfde activiteiten. En dat was prima. We konden het goed met elkaar vinden, iedereen sprak met iedereen en in het busje wisselden we keurig steeds van zitplaats. We waren een groepje en tegelijkertijd negen individuen. En dat betekent dat iedereen ook z’n eigen ervaringen heeft, net iets anders ziet of opmerkt dan de anderen en ook andere vragen stelt aan de gids. En dat laatste is heel prettig, want op die manier krijg je een completer beeld van het land zonder daar iets anders voor te hoeven doen dan luisteren.  

Енххтунгалаг Далкхаа - Enxhtungalag Dalkhaa
In het begin kwam het niet eens in me op om vragen te stellen. Helemaal onder de indruk keek ik naar buiten en slurpte op wat ik zag en wat Enhee, onze gids vertelde. Geleidelijk aan veranderde dat en kwamen de vragen. Zodoende kwamen we van alles aan de weet over de geschiedenis, het boeddhisme, de Russische bezetting, de cultuur, het dagelijks leven, de economie, het nomadenleven etc. etc. etc. Enhee (met een heel zachte -g- en de klemtoon op de laatste lettergreep) was trouwens de korte versie van een enorm lange, voor ons onuitsprekelijke naam, zie het kopje hierboven, vandaar dat ze een toeristenversie had bedacht. We vroegen haar de woorden voor hallo, dank je wel en andere handige dingen en die bleken heel lastig. Er zit voor ons niets herkenbaars in het Mongools en het Cyrillische alfabet maakt het er niet gemakkelijker op. Het is dus een kwestie van oefenen en ‘gewoon’ onthouden.

Sovjetperiode
Tijdens de trektocht bezochten we de voormalige hoofdstad Kharkorin/Karakorum, nationale parken, warmwaterbronnen, een kloostercomplex, een optreden van keelzangers en een lokale markt. We sliepen in gerkampen en verbleven twee nachten bij een nomadenfamilie. Geleidelijk aan bouwden we een beeld op van het land en zijn bewoners. Van de vroege geschiedenis, maar ook van de recente Russische periode die duurde van 1924 tot 1991. Een bezetting was het niet, maar gedurende die tijd was Mongolië politiek en economisch zeer nauw verbonden met de Sovjet-Unie. De Russen richtten de economie in volgens de beginselen van de centrale planning en vormden het land om tot grondstoffenleverancier van de Sovjet-Unie. Moskou nam in ruil daarvoor het tekort op de handelsbalans en de begroting voor zijn rekening en leverde goederen en brandstof. Wat een deal. Want wat er ook nog bij kwam was de vernietiging van alle boeddhistische kloosters op vier na en de arrestatie, vaak gevolgd door executie, van duizenden monniken.

Land in ontwikkeling
Begin 1991 eindigde deze periode. Alle financiële en technische steun stopte en het land stortte in. Er was niets meer te koop en het weinige voedsel ging op de bon. Gids Enhee was toen 32 en kon ons dus uit eigen ervaring vertellen over de Russische periode en de tijd daarna. Met steun van de internationale gemeenschap werd Mongolië weer wat overeind geholpen, maar je merkt dat het lastig is om opeens op eigen benen te moeten staan. Waar wij een paar eeuwen over deden, moesten zij in een paar decennia regelen. Plus dat ze ook beleid moesten ontwikkelen voor de onderwerpen van nu, zoals het milieu, ontbossing, duurzame energie, afvalverwerking, toerisme, grondstoffenhandel etc. Mongolië bezit de grootste steenkolen- en kopervoorraad ter wereld en nog veel meer bijzondere/zeldzame delfstoffen en mineralen, dus is het wel zaak om daar iets verstandigs voor te regelen.